CZYM JEST GORE-TEX?

Czarna metka z logiem GORE-TEX od dawna oznacza nie tylko, że produkt, na którym ją widzicie jest nieprzemakalny, ale też, że producent spełnia niezwykle wyśrubowane normy, których spełniania firma GORE wymaga od wszystkich, którzy chcą z jej tkanin korzystać.

CZYM JEST GORE-TEX?

GORE-TEX to cienka membrana wykonana z PTFE (politetrafluoroetylenu) znanego szerzej jako teflon. Formują ją cienkie porowate włókna, których aż 70% objętości to pęcherzyki powietrza. Wykonana z nich tkanina jest wodoszczelna dzięki temu, że pory w tych włóknach są zbyt małe, żeby przedostała się przez nie woda w stanie ciekłym, bo od najmniejszej kropli wody są mniejsze 20000 razy. Są równocześnie wystarczająco duże (ok.700 razy), żeby przepuszczać swobodnie cząsteczki pary wodnej – czyli ogrzanego przez nasze ciało powietrza z drobinkami potu. GORE-TEX jest więc membraną nieprzemakalną i nieprzepuszczającą wiatru, ale „oddychającą”.  Współcześnie membranę produkuje się jako jednolitą warstwę bardzo cienkiej teflonowej folii, która jest wprasowywana w materiał.

SAM GORE-TEX NIE WYSTARCZY

Sama membrana jednak jest zbyt cienka i delikatna, żeby szyć z niej ubrania. Dlatego konieczne jest zespolenie jej z dodatkowymi warstwami materiału, które ją wzmacniają i chronią. Oznaczenia 2L, 2,5L czy 3L dotyczą głównie ubrań i informują o ilości warstw. Nie w każdym przypadku jednak więcej znaczy lepiej. Dwuwarstwowa membrana – 2L – jest chroniona tylko od wierzchu. Stosuje się ją głównie w ubraniach mających jakąś warstwę ocieplającą, która tym samym chroni wewnętrzną stronę membrany przed przetarciami. Mogą też mieć od spodu luźną podszewkę. Najlżejsze są ubrania szyte z materiałów 2,5L czyli mających dwie i pół warstwy. „Połowiczna” warstwa wewnętrzna jest wówczas naniesiona natryskowo (stąd określenie jej jako „połowicznej” bo nie jest to „pełna” warstwa tkaniny) i stanowi konieczną ochronę warstwy wodoszczelnej. Najcięższe i najbardziej „pancerne” są materiały 3L, trzywarstwowe, w których membrana GORE jest umieszczona pomiędzy dwoma warstwami tkaniny.

JAK TO USZYĆ?

Ideałem byłoby wyprodukowanie kurtki czy spodni z jednego kawałka takiego materiału, ale – jak wiadomo – to raczej mało praktyczne rozwiązanie. Szwy oczywiście powodują powstanie w materiale dziur i trzeba było znaleźć zapobiegające temu rozwiązanie. Wszystkie szwy w ubraniach z GORE-TEXU są podklejane taśmą a firma GORE szczegółowo określa rodzaj, grubość i szerokość taśmy, której należy do tego użyć. Taśma nie jest oddychająca (choć jest wodoszczelna) i im mniej szwów w krytycznych obszarach np. kurtki (pod pachami) tym lepiej. Drugą kwestią są zamki błyskawiczne (bo ubrania uszyte z GORE-TEXU nie mogą być zapinane na guziki czy zatrzaski) – ten główny, czy dodatkowe zamykające kieszenie czy służące jako otwory wentylacyjne. Muszą być laminowane i wodoszczelne, żeby nie stać się słabym punktem podobnie do szwów.

CO OZNACZAJĄ LICZBY NA METCE?

Producenci wszystkich ubrań uszytych z GORE-TEXU podają zawsze dwie liczby. Jedna oznacza stopień nieprzemakalności i najczęściej używane jest wskazanie wysokości słupa wody w milimetrach, który jest maksymalną wartością, przy której membrana wody nie przepuszcza. Nie ma norm dotyczących tego od jakiej wartości można uznać tkaninę za wodoszczelną, ale w praktyce -  10000mm oznacza wystarczającą ochronę przed deszczem, a żeby swobodnie móc np. usiąść na śniegu potrzeba co najmniej 20000mm wodoszczelności. Dla tkanin GORE-TEX ta wartość wynosi 28000mm, a zatem o wiele więcej.

Drugą liczbą wyraża się zmierzoną oddychalność, czyli to ile gramów pary wodnej przedostaje się przez metr kwadratowy membrany w ciągu 24 godzin. W zależności od rodzaju materiału ta wartość jest różna. Od 25000g/m2/24h dla GORE-TEXU 2L i 3L do 15000g/m2/24h dla GORE-TEXU Paclite.

RÓŻNE RODZAJE GORE-TEXU

Technologia produkcji GORE-TEXU umożliwia poprzez dobór zewnętrznej i wewnętrznej warstwy o wybranych właściwościach, stworzenie wersji materiału odpowiedniej do konkretnych zastosowań.

GORE-TEX

Bez dodatkowych określeń w nazwie, „klasyczny” materiał GORE-TEX jest odpowiedni do większości zastosowań. Wierzchnią tkaniną jest najczęściej cienki nylon, a od spodu dodatkową warstwę wykonuje się z poliuretanu. Ta warstwa jest w pewnym stopniu barierą dla pary wodnej i zaczyna ją przepuszczać dopiero po chwili, więc klasyczny GORE-TEX nie jest najlepszym wyborem dla bardzo intensywnych aktywności jak np. bieganie.

GORE-TEX PRO

Jak sama nazwa sugeruje, ta wersja materiału jest czymś więcej niż klasyczny GORE-TEX. Wierzchnia warstwa jest znacznie bardziej wytrzymała i odporna na przetarcia. Żeby skompensować wzrost wagi w porównaniu do „zwykłego” GORE-TEXU, od wewnątrz zastosowano tkaninę Micro Grid. Jest cieńsza, przepuszcza parę wodną od razu, a na dodatek jest zaprojektowana tak, żeby była jak najbardziej gładka. Dzięki temu, mimo nieco wyższej wagi, ubrania z GORE-TEX PRO nie krępują ruchów, bo „ślizgają” się bez trudu po wszystkich warstwach ubrań, na które są założone.

GORE-TEX ACTIVE

Celem było uzyskanie lżejszego i jeszcze lepiej oddychającego materiału. Warstwa na wierzchu jest więc bardzo cienka, znacznie mniej odporna na uszkodzenia niż np. w GORE-TEX PRO, ale dzięki temu materiał jest miększy w dotyku i może być w niewielkim stopniu elastyczny. Można więc zaprojektować ubranie o nieco bardziej dopasowanym kroju (co dodatkowo ogranicza wagę), ale mimo to nie krępujące ruchów.

GORE-TEX PACLITE

Materiał typu 2,5L, zaprojektowany pod kątem jak najniższej wagi. Najważniejszą różnicą jest wewnętrzna warstwa wykonana nie z poliuretanu jak przypadku klasycznego GORE-TEXU, ale z mieszanki substancji oleofobicznych i węgla – lżejszej i wystarczająco chroniącej membranę. Kompromisem jest nieco obniżona oddychalność, na poziomie 15000g/m2/24h.

GORE-TEX PACLITE PLUS

W pewnym uproszczeniu to samo co Paclite, jednak w tym wypadku membrana zawiera dodatki podnoszące jej odporność na ścieranie i to materiał typu 2L, a zatem jeszcze lżejszy i uszyta z niego kurtka czy spodnie zajmują jeszcze mniej miejsca po spakowaniu.

GORE-TEX SHAKEDRY

W tej wersji, membrana nie jest od wierzchu chroniona tkaniną. Jest odsłonięta i dzięki temu nie ma potrzeby jej suszyć po deszczu (w tradycyjnej zewnętrznej warstwie zawsze niewielka ilość wody się gromadzi) – wystarczy energicznie krople wody strzepnąć z materiału. Jest bardzo dobrze oddychająca i jedynym minusem jest ograniczona odporność na ścieranie czy uszkodzenia mechaniczne.

BUTY I RĘKAWICE Z GORE-TEXU

Przemakające buty czy rękawiczki to oczywiście ostatnia rzecz jakiej chcemy doświadczyć na szlaku. GORE zapewnia skrojone do tych zastosowań rozwiązania, gwarantujące nieprzemakalność i zapewniające komfort w każdych warunkach.

BUTY

W butach stosuje się trzy wersje GORE-TEXU, w zależności od ich przenaczenia.

Extended Comfort jest stosowana głównie w butach do biegania, bo zapewnia najwyższą oddychalność i ponieważ nie jest wsparta żadną izolacją, tego typu materiału raczej nie spotkacie w butach jesiennych czy zimowych.

Performance Comfort ma cienką izolację i to właśnie ten materiał używany jest przy produkcji większości butów trekkingowych czy podejściówek, a nawet butów trailowych na zimę.

Insulated Comfort to wersja z obfitą izolacją, przeznaczona na przykład do butów wysokogórskich. Poza oddychalnością i nieprzemakalnością zapewnia komfort termiczny podczas długotrwałej ekspozycji na niskie temperatury.

Poza tymi trzema rodzajami, spotkacie się też może z nazwą GORE-TEX SURROUND.  W tym wypadku istotna jest nie tylko sama membrana, która jest umieszczona nie tylko w cholewce, ale także pod stopą, będąc częścią wewnętrznej podeszwy. Konieczne jest takie zaprojektowanie zewnętrznej podeszwy, aby umożliwić przepuszczanie pary wodnej – bo to jest główny cel tego rozwiązania. W butach z technologią GORE-TEX SURROUND zobaczycie więc dziurki w podeszwie czy nie wielkie otwory wentylacyjne na jej bokach. To oczywiście coś co zimą nie jest przydatne. W upalne dni jednak, tradycyjne rozwiązanie, z GORE-TEXEM umieszczonym jedynie w cholewce buta bywa niewystarczające i właśnie na takie okoliczności technologia SURROUND jest przewidziana.

RĘKAWICE

Tak jak w przypadku butów, materiały GORE-TEX przenaczone do użycia w rękawicach występują w kilku wersjach.

GORE-TEX ACTIVE – zapewniająca najwyższą oddychalność, zaprojektowana do intensywnej aktywności, kiedy dłonie pocą się znacząco. Przepuszczając dużą ilość pary wodnej, takie rękawice zapewniają, że – choć nie przemokną od zewnątrz – nie gromadzi się w nich wilgoć a jak wiadomo, najważniejszym warunkiem utrzymania ciepła przy ciele jest zapewnienie suchości na skórze.

GORE-TEX PLUS WARM – ma dodaną od wewnątrz dodatkową warstwę izolacji i jest przewidziany do działań w najniższych temperaturach, kiedy konieczne jest zatrzymanie jak największej ilości ciepła wewnątrz rękawic.

GORE-TEX GRIP – ten materiał jest podobny do wersji 3L używanej do szycia ubrań. Wszystkie warstwy są zintegrowane w jednolity materiał i poprzez eliminację przemieszczania jednej warstwy względem drugiej dają pewniejszy chwyt – ułatwiający na przykład manipulację sprzętem wspinaczkowym.

Mimo iż wszystkie elementy outdoorowej garderoby oznaczone czarną metką dają gwarancję nieprzemakalności, nie są takie same. Od dobrania odpowiedniego materiału do konkretnych aktywności zależy stopień komfortu – a to kwestia nie tylko naszego samopoczucia, ale również bezpieczeństwa. Warto zatem wiedzieć co te wszystkie określenia oznaczają, i jak się w tym, pozornie zawiłym świecie, poruszać. Nie ma co też unikać poruszania oczywistej kwestii – materiały GORE-TEX podnoszą cenę produktów. Czasem znacząco. Szkoda zatem płacić za coś co jest zbędne, albo – co gorsza – co nie sprawdzi się w okolicznościach w jakich macie zamiar kurtki czy butów używać.

Jeśli ten tekst nie wyjaśnia dogłębnie wszystkich Waszych wątpliwości to oczywiście możecie po prostu odwiedzić sklep Montiko i zasięgnąć fachowej porady – na pewno dołożymy wszelkich starań, żebyście wybrali odpowiednią wersję GORE-TEXU, bo tak samo jak Wam, zależy nam na tym, żeby każda wycieczka zostawiała jedynie dobre wspomnienia.